Death by butter challenge, ogen stofzuigen challenge, muis in de blender challenge; Shelby, het negenjarige dochtertje van Lon Cush is nog geen week in het bezit van een smartphone of ze is al bereid haar ziel aan de duivel te verkopen voor likes. Schaamte naar nul, kijkcijfers omhoog, constateert Lon vol afgrijzen.

Al negen jaar lang bewaart hij een diepvrieszakje met daarin een T-shirt waarvan hij zweert dat het naar zijn overleden vrouw ruikt. Zij stierf in het kraambed en liet hem achter met twee 'kettertjes'.

Stevig geworteld in het analoge tijdperk ziet hij de toekomst bevreesd tegemoet en die arriveert als zijn baan als rioolmedewerker wordt overgenomen door een robot en hij maatschappelijk werk op zijn dak krijgt nadat hij Shelby een tik op de wang heeft gegeven. Lon krijgt het dringende advies haar van een mobiel te voorzien met een locatiemelder van 'Het Concern' zodat er van afstand een oogje in het zeil kan worden gehouden. Veel keus heeft de alleenstaande vader niet. 'De app is prettiger dan al onze overige middelen', zegt de sociaal werker. Bovendien aast zijn schoonmoeder op de voogdij.

Drones en bots

Ex-junk DBC Pierre (de initialen staan voor 'Dirty But Clean') won in 2003 de Booker Prize met zijn debuut Vernon God Little. Het prijzengeld schonk hij aan een vriend wiens huis hij had verkocht om zijn drugs- en gokverslaving te bekostigen. In zijn boeken regeert dikwijls de waanzin, zo ook in Ondertussen in Dopamine City. Pierre schetst een angstaanjagend beeld van een wereld waarin de mens, in de greep van algoritmes, geen vrije wil meer heeft, waarin drones en bots het dagelijks leven monitoren, ouderdom geen optie meer is, deepfake de norm en waarin overledenen virtueel tot leven kunnen worden gewekt. 'Mensen ontvangen niet dezelfde data', zegt professor Cornelia Roos, die in deze dystopische satire eenzaam tegen de techgiganten en hun hebzucht strijdt. 'Iedereen vormt een individueel doelwit. Ze hebben zich al klikkend en met likes en favorieten in hun eigen hermetische wereldjes vastgewerkt, waar ze datgene krijgen wat een algoritme hun geeft. Ze vormen steeds kleinere gemeenschapjes. Haters bij haat, minnaars bij liefde, dikkerds bij dieet en voeding.'

Nieuwsfeed

Dystopisch of niet, het is allemaal akelig actueel en verontrustend. Gemakkelijk maakt Pierre het de lezer alleen niet. Zodra Lon een smartphone krijgt splitst de tekst zich namelijk in twee kolommen. In de linkerkolom staan de monologen van de personages (en dat zijn er veel) en rechts de berichten uit hun nieuwsfeed: een hoop opgeklopte lucht, onzinnige feitjes en achterklap, zoals iedereen die dagelijks voorbij ziet komen op zijn telefoonscherm. Het zit misschien ingenieus in elkaar, maar het is ook verwarrend. Scrollend door de kolommen raak je de personages regelmatig kwijt, het is lastig alle verhaallijnen te volgen. Het was de enige manier die hij kon bedenken om de afleiding te beschrijven die het internet met zich meebrengt, zei Pierre daarover in een interview. Dat hij slaagt in zijn opzet maakt het alleen niet minder irritant.

Vert. René Kurpershoek. Podium; 432 blz. €25.